ΡΟΧΑΛΗΤΟ: ΥΠΑΡΧΕΙ ΑΡΑΓΕ ΛΥΣΗ;

ΠΡΟΒΛΗΜΑ ΠΟΥ ΤΑΛΑΙΠΩΡΕΙ ΤΟ 40% ΤΟΥ ΠΛΗΘΥΣΜΟΥ

Γράφει ο Γιώργος Βυθούλκας
Καθηγητής Μηχανολογίας ΤΕΙ Καβάλας

Η ενοχλητική, θορυβώδης αναπνοή του ανθρώπου που κοιμάται δίπλα μας αποτελεί, για τους περισσότερους ίσως από εμάς, απλώς μια αιτία για να τον... ξυπνήσουμε ή για να αλλάξουμε δωμάτιο. Ωστόσο, το ροχαλητό ενδέχεται να μην είναι απλώς μια ένδειξη κάποιας μορφής απόφραξης της αναπνοής, αλλά έκφραση μιας επικίνδυνης παθολογικής κατάστασης. Υπάρχει άραγε τρόπος αντιμετώπισης και σε ποιες περιπτώσεις πρέπει να ανησυχούμε;

Σύμφωνα με τα διαθέσιμα στοιχεία, η συχνότητα του ροχαλητού μεταξύ των ατόμων είναι αρκετά μεγάλη και πλήττει κατά μέσο όρο το 20% έως 40% του πληθυσμού. Πολύ συχνά αποτελεί αιτία αλλεπάλληλων διακοπών της φυσιολογικής ροής του ύπνου, με επακόλουθο τη δημιουργία κόπωσης και υπνηλίας στο άτομο, ιδίως κατά τις πρώτες πρωινές ώρες.

Πού οφείλεται το ροχαλητό; Η εμφάνιση του φαινομένου ενδέχεται να είναι είτε λειτουργικής αιτιολογίας - όπως για παράδειγμα της μη ομαλής ροής του αέρα στους πνεύμονες εξαιτίας ανατομικών δυσχερειών στο φάρυγγα και στη μύτη - είτε, λιγότερο συχνά, αποτέλεσμα μιας κλινικής κατάστασης που φέρει την ονομασία 'σύνδρομο αποφρακτικής άπνοιας ύπνου'.

Στην πρώτη περίπτωση, που αφορά και την πλειονότητα των ατόμων, το ροχαλητό προκαλείται από τη δόνηση των μυών και των μαλακών ιστών που βρίσκονται στον ουρανίσκο και πίσω από τη γλώσσα.
Η δεύτερη αυτή περίπτωση αφορά μια παθολογική κατάσταση, που ενδέχεται να αποτελέσει απειλή ακόμη και για τη ζωή του ίδιου του ασθενούς. Η συγκεκριμένη πάθηση χαρακτηρίζεται από σύντομες διακοπές της αναπνοής κατά τη διάρκεια του ύπνου και χωρίζεται σε δύο κατηγορίες: την κεντρική και την αποφρακτική.

Η κεντρική εμφανίζεται λιγότερο συχνά και οφείλεται στην αδυναμία του εγκεφάλου να στείλει τα κατάλληλα σήματα στους αναπνευστικούς μύες, ώστε η αναπνοή να πραγματοποιηθεί φυσιολογικά.
Η αποφρακτική άπνοια, ωστόσο, είναι ένα πολύ πιο κοινό και επικίνδυνο σύνδρομο, που χαρακτηρίζεται από ακούσιες διακοπές της αναπνοής, με συχνότητα που αγγίζει τις 20 έως 30 την ώρα. Οφείλεται επίσης σε μηχανικά και δομικά προβλήματα των αεροφόρων οδών, προκαλεί έντονο πρωινό πονοκέφαλο και υπνηλία στον πάσχοντα και η έγκαιρη διάγνωσή του είναι μείζονος σημασίας, καθώς έχει αποδειχθεί ότι συνδέεται με τη μεταγενέστερη εμφάνιση καρδιαγγειακών νοσημάτων, υψηλής αρτηριακής πίεσης και αγγειακών εγκεφαλικών επεισοδίων.
Για τους λόγους αυτούς το σύνδρομο αποφρακτικής άπνοιας κατά τον ύπνο χρήζει άμεσης ιατρικής διερεύνησης, συχνά σε εργαστήριο ύπνου.

Μύθοι και αλήθειες για τους τρόπους αντιμετώπισης
Οι μη-χειρουργικές μέθοδοι αντιμετώπισης του ροχαλητού που είναι διαθέσιμες για το ευρύ κοινό παρουσιάζουν μεγάλη ποικιλία αλλά χρήζουν ιδιαίτερης προσοχής, καθώς πωλούνται ανεξέλεγκτα, σε χαμηλές τιμές, όχι μόνο στα φαρμακεία αλλά ακόμη και μέσω του Διαδικτύου.

Μερικές από αυτές τις 'μεθόδους θεραπείας' είναι τα ειδικά λιπαντικά και μαξιλάρια καθώς και τα σπρέι με εκχυλίσματα βοτάνων, τα οποία όμως στην πλειονότητά τους είναι αναποτελεσματικά.

Το ίδιο ισχύει και στην περίπτωση των περικάρπιων που εμφανίστηκαν πριν από λίγο καιρό στο Διαδίκτυο, ενώ όσον αφορά τις ρινικές ταινίες, που τοποθετούνται στην εξωτερική επιφάνεια της μύτης με στόχο να διευκολύνουν την είσοδο του αέρα, έχει αποδειχθεί ότι ευνοούν την αναπνευστική λειτουργία κυρίως των ατόμων που ασχολούνται με τον αθλητισμό, ωστόσο δεν αποτελούν μέθοδο θεραπείας για το ροχαλητό.

Η μοναδική μέθοδος που σε πολλές περιπτώσεις έχει αποδειχθεί ότι βοηθά στην αντιμετώπιση όχι μόνο του ροχαλητού αλλά και των ήπιων μορφών αποφρακτικής άπνοιας είναι τα οδοντικά δισκάρια.

Πρόκειται για ένα οδοντικό πρόθεμα, ειδικά προσαρμοσμένο για τις ανάγκες των ατόμων στα οποία η κάτω γνάθος είναι εκ γενετής μετατοπισμένη προς τα πίσω σε σχέση με την άνω γνάθο, με συνέπεια τη στένωση των αεροφόρων οδών.

Στην περίπτωση αυτή το ειδικά κατασκευασμένο από οδοντίατρο δισκάριο τοποθετείται στην κάτω γνάθο του ατόμου και τη μετατοπίζει εμπρός, διευρύνοντας τη διάμετρο των αεροφόρων οδών, σε πολλές περιπτώσεις με θεαματικά αποτελέσματα.

Εννέα τρόποι για να αντιμετωπίσετε το ροχαλητό
Η προσφυγή σε σκευάσματα του εμπορίου δεν είναι πάντοτε η καλύτερη μέθοδος για να απαλλαγείτε από το ενοχλητικό φαινόμενο. Υπάρχουν μερικά μικρά 'μυστικά', που μπορούν να σας βοηθήσουν σε μεγάλο βαθμό και συνοψίζονται στα εξής:

1. Προσέξτε το βάρος σας: Η παχυσαρκία αποτελεί ίσως την κυριότερη αιτία εμφάνισης του ροχαλητού. Τα άτομα με υπερβολικό βάρος έχουν ογκώδεις ιστούς στην περιοχή του λαιμού, φαινόμενο που εμποδίζει τη φυσιολογική ροή του αέρα, προκαλεί δονήσεις στο εσωτερικό του στόματος και ευνοεί τον υπερβολικό θόρυβο.

2. Ακολουθήστε έναν υγιεινό τρόπο ζωής: Φροντίστε να γυμνάζεστε σε τακτική βάση, καθώς η τόνωση των μυϊκών ομάδων βελτιώνει μεταξύ άλλων και το αναπνευστικό σύστημά σας, ελαττώνοντας σημαντικά τις πιθανότητες εμφάνισης ροχαλητού και άπνοιας.

3. Αποφύγετε τη λήψη συγκεκριμένων φαρμάκων: Τα ηρεμιστικά, τα υπνωτικά και τα αντι-ισταμινικά ελαττώνουν σημαντικά τους μυϊκούς τόνους στις διόδους του αέρα της αναπνοής και ευνοούν την εμφάνιση του ροχαλητού.

4. Αποφύγετε το αλκοόλ και το φαγητό πριν κοιμηθείτε: Το αλκοόλ χαλαρώνει τους μύες, ενώ το φαγητό προκαλεί έκκριση σάλιου και βλέννας, φαινόμενα που ενδέχεται να εμποδίσουν την απρόσκοπτη αναπνοή. Συνεπώς, καλό θα είναι να αποφεύγετε τις παραπάνω ενέργειες στο χρονικό διάστημα των 3-4 ωρών που προηγούνται της νυχτερινής κατάκλισης.

5. Κοιμηθείτε στο πλάι και όχι ανάσκελα: Όταν κοιμάστε ανάσκελα η σιαγόνα ανοίγει και ευνοεί το ροχαλητό. Προσπαθήστε να παραμείνετε ξαπλωμένος πάνω στα πλευρά σας αλλά μην προβείτε σε 'κομπογιαννίτικες' ενέργειες, όπως τη συρραφή μιας κάλτσας ή μιας μπάλας του τένις στην πλάτη της πυτζάμας, καθώς η εν λόγω μέθοδος είναι αναποτελεσματική και επιπλέον προκαλεί έντονο συναίσθημα κόπωσης στο άτομο.

6. Ανυψώστε το προσκέφαλο του κρεβατιού: Ανασηκώνοντας κατά περίπου 12 εκατοστά το μέρος του στρώματος όπου τοποθετείτε το κεφάλι σας, διευκολύνετε τη ροή του αέρα διαμέσου του λάρυγγα και της μύτης. Για την ανύψωση μπορείτε να χρησιμοποιήσετε μεγάλα μαξιλάρια ή σανίδες.

7. Αποφύγετε την υπερκόπωση: Φροντίστε να κοιμηθείτε νιώθοντας ελαφρώς κουρασμένος αλλά όχι εξαντλημένος, ώστε να εξασφαλίσετε έναν αδιάκοπο ύπνο, για χρονικό διάστημα περίπου 8 ωρών. Αν αυτό καταστεί απαραίτητο αποφύγετε τη μεσημεριανή κατάκλιση, ώστε να κοιμηθείτε ευκολότερα.

8. Εξασφαλίστε ικανοποιητική υγρασία στο δωμάτιο: Ο ξηρός αέρας προκαλεί περισσότερες συσπάσεις του λάρυγγα και άρα... θορυβώδες ροχαλητό. Το χειμώνα φροντίστε να ρυθμίσετε τη θέρμανση στον επιθυμητό βαθμό ή, αν αυτό δεν είναι δυνατό, τοποθετήστε πάνω στα σώματα θέρμανσης μπολ με νερό, τα οποία θα προκαλέσουν άνοδο των ποσοστών υγρασίας.

9. Συμβουλευτείτε τον ιατρό σας: Αν οι δικοί σας άνθρωποι παραπονούνται για το καθημερινό και έντονο ροχαλητό σας, μη διστάσετε να πάτε στον ιατρό. Μπορεί η επίσκεψη να σας γλιτώσει από πολλά μελλοντικά προβλήματα σε περίπτωση που διαγνωστεί ότι πάσχετε από άπνοια ύπνου. Φυσικά, η αναζήτηση ιατρικής συμβουλής δεν θα πρέπει να αποτελεί μεμονωμένο περιστατικό αλλά συχνή πρακτική για όλους τους τομείς που αφορούν την υγεία σας.